خاک نسوز

خاک نسوز یا گل آتشخوار ، نوعی خاک رس است که در برابر حرارت مقاومت بالایی از خود نشان میدهد و دچار ترک خوردگی نمی شود. این خاک معمولا در جدار کوره ها بکار می رود و حرارتی در حد حرارت کوره ذوب را تحمل میکند. بر اساس استاندارد برای خاک نسوز ، این خاک دمایی در حدود 1500 درجه ی سانتیگراد را تحمل می کند. به هر حال در عمل ، خاک های نسوز مورد استفاده در صنعت ، نه تنها باید در برابر دماهای بالا مقاوم باشند بلکه باید در برابر شوک های ناشی از گرم شدن و سرد شدن متوالی نیز مقاوم باشند. خاک های نسوز دارای آلومینای بالا می باشند ، مقدار آلومینا رس های نسوز از بیست و پنج درصد بیشتر بوده و هم چنین مقدار کمی از ناخالصی ها مانند : مواد قلیایی و اکسید های آهن در آنها وجود دارد. از خاک نسوز عمدتا برای ساخت آجر هاي نسوز ، تعمیرات کوره ، كوره هاي ذوب آهن ، كوره هاي حرارتي سراميكي ، كوره هاي الكتريكي ، انواع ديگ هاي بخار ، مخزن های شيشه اي و در ساخت انواع شومينه ها ، صنایع لعاب سازي ، مقره سازي ، قالب سازی ، شیشه و چینی سازی ، انواع کاشی و سرامیک ، انواع کوره ها ، بلوك هایی با شکل های گوناگون ، آجر هاي عايق ، انواع ملات های نسوز ، مواد خاص ، مخلوط ها و سایر محصولات استفاده می گردد. خاک نسوز اصطلاحی است که برای برخی از خاک های دیرگداز به کار می رود.خاک نسوز معمولا به صورت بسترهای رسوبی در جریان های زغال سنگی ، یافت می شود. اکثر خاک نسوزها ، حالت پلاستیک دارند اما عموماً وجود خاک های رسی غیر پلاستیک و فلینتی به همراه این مواد موجب می شود تا این مواد قابلیت پلاستیک کمی داشته باشند.

ایران بزرگترین تولید کننده خاک نسوز در خاورمیانه می باشد. خاك هاي نسوز در معادن ایران دارای ناخالصی های زیاد تا چندین برابر حد مجاز هستند ، لذا از این خاك ها نمی توان به صورت خام برای تامین نیاز بازار داخلی و صنایع کشور به طور مستقیم استفاده کرد.