شرکت‌های فولاد و ذوب آهن از مدتی قبل با مشکل کمبود مواد اولیه مواجه شدند، برخی اعتقاد دارند میزان اکتشاف باید افزایش پیدا کند و برخی دیگر واقعی شدن قیمت‌ها و تامین نقدینگی را راهکار می‌دانند.

تامین سنگ آهن مورد نیاز واحد‌های فولادی و کارخانجات ذوب آهن معدنی  برای معدن داران و فعالان صنعت فولاد و ذوب آهن دغدغه شده است. علی رغم تاکید مسئولان کشوری بر اجتناب از خام فروشی و صادرات مواد خام به دست آمده از منابع کشور، تغییری ساده در کارخانجات تولید محصولات معدنی، نام آن‌ها از ماده اولیه به فرآورده تغییر می‌دهد و همین کافیست که مجددا در دام افت خام فروشی بیفتیم.
متاسفانه از سالیان دور خام فروشی در کشور ما رواج داشت و ارزان فروشی نفت و فرآورده‌های معدنی را به در کشورمان به عادتی ناخوشایند تبدیل کرده است؛ ۷ درصد از معادن جهان را در اختیار کشورمان است که این عدد بسیار قابل توجه است و حداقل در ۱۰ نوع ماده معدنی جزو غنی‌ترین کشور‌ها در حوزه ذخایر معدنی محسوب می‌شود.
 ۵۰ درصد معادن کوچک و متوسط غیرفعال هستند
بهرام شکوری رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران درباره ظرفیت‌های معدنی کشور، گفت: معادن نقش بسیاری در اقتصاد کشور ما دارند و در این میان معادن کوچک و متوسط سهم بزرگی در این حوزه، که کم‌تر به آن توجه می‌شود. ۹۸.۳ درصد را معادن کوچک و متوسط تشکیل می‌دهند که ۸۵ درصد اشتغال و ۶۵ درصد تولید را شامل می‌شوند.
وی با اشاره به نقش چشمگیر این معادن بر ایجاد اشتغال، افزود: متاسفانه در حال حاضر ۵۰ درصد از معادن کوچک و متوسط غیرفعال هستند که با معضلاتی همچون مشکل ذخیره، میزان عیار و برخی مشکلات زیرساختی دست و پنجه نرم می‌کنند یا برخی از آن‌ها مشکل نقدینگی دارند.
او بیان کرد: تا افق ۱۴۰۴ بنابر محاسبات انجام شده به میزان ۵۵ میلیون تن فولاد، ۸۰ هزار تن مس و ۳۰۰ هزار تن روی خواهیم داشت، ۶۰ درصد از درآمد‌های نفتی را مواد معدنی می‌تواند پوشش دهد و ما را از درآمد‌ نفتی بی نیاز کند.
وی تصریح کرد: با وجود ذخایر معدنی غنی موجود در کشور، به درستی مورد استفاده قرار نمی گیرند؛ در حال حاضر کمتر از یک درصد ذخایر کشور را استخراج می‌کنیم در صورتی که در دنیا اغلب بیش از ۵ درصد ذخایر معدنی استخراج می‌شوند.
شاید به نظر عجیب برسد ولی  کارخانجات فولاد و ذوب آهن کشور با این حجم از ذخایر معدنی برای تامین سنگ آهن با مشکل مواجه باشد. از طرف مسئولان این حوزه راهکار‌های مختلفی در نظر گرفته شده است که نوید رفع این مشکل را می‌دهد ولی نظرات آن‌ها چندان با هم همخوانی ندارد. برخی افزایش استخراج را راهکار اصلی می دانند و برخی افزایش تعرفه و برخی دیگر مشکل را در تامین نقدینگی مناسب می دانند.
مشکلی در تهیه و تامین مواد اولیه ذوب آهن نیست
خداداد غریب پور رئیس هیئت عامل ایمیدرو درباره تأمین سنگ آهن مورد نیاز برای شرکت‌های فولاد و ذوب آهن اظهار کرد: پیش از این اعلام شده بود که در تامین مواد اولیه صنعت ذوب آهن مشکل وجود دارد که علت اصلی آن اختلال در اکتشافات این حوزه است.
وی با تاکید اهمیت توجه به معادن کوچک مقیاس برای تامین نیاز‌های صنایع کشور، بیان کرد: یکی از عوامل بسیار مهم، شناخت مناسب از ماده معدنی مورد نیاز در هر صنعت و استخراج کافی آن است که در صورت توجه، در تهیه و تامین نیاز‌های صنایع ذوب آهن با مشکل مواجه نخواهیم شد.
ایشان با تاکید بر آغاز فعالیت برای تامین نیاز صنایع، تصریح کرد: با توجه به اقدامات انجام شده پیش بینی می‌شود که امسال از معادن کشور حدود ۸۷ میلیون تن سنگ آهن برداشت کنیم و این میزان مشکل کارخانجات را رفع می کند؛ اولویت ما در این سازمان استخراج است و قصد داریم تا از منابع در دسترس استخراج کافی داشته باشیم. اولویت بعدی ما اکتشاف و شناسایی منابع جدید برای تأمین سنگ آهن مورد نیاز کارخانجات فولاد است.
غریب پور درباره اعمال تعرفه بر صادرات سنگ آهن گفت: سنگ آهن یکی از نیاز‌های کشور است و به طور عمده باید تلاش کرد تا به جای صادرات مواد خام محصولات فولادی را به کشور‌های دیگر صادر کنیم.
وی تصریح کرد: پس از مواجه شدن کارخانه جات تولید فولاد با کمبود سنگ آهن کمیته سنگی تشکیل شد تا مسائل مربوط به این حوزه را پیگیری کند و عملکرد آن نشان می‌دهد که رشد تولید آن صعودی بوده به به این معنی که اختصاص بهینه داشتیم و میزان استخراج افزایش پیدا کرده است.
وی  تصریح کرد:امسال تولید صنعت فولاد ما به ۲۸ میلیون تن خواهد رسید در حالی که در سال گذشته حدود ۲۵ میلیون تن بود. این در حالی است که ظرفیت تولید این صنعت از ۳۰ میلیون تن بیشتر است و ما از چند درصد آن استفاده نمی‌کنیم.
از نظر مسئولان انجمن سنگ آهن مشکل اصلی چیز دیگری است؛ گویا کم کم باید صنعت فولاد در کشورمان روی پای خود بایستند و خرید سنگ آهن در بازار‌های مختلف را بیاموزد.
عوارض در نهایت باید به نفع صنعت و فولاد کشور باشد
مهرداد اکبریان رئیس انجمن سنگ آهن اظهار کرد: دولت به جای وضع عوارض بر سنگ آهن، کنسانتره و مواد معدنی، بهتر است میزان نقدینگی ذوب آهن را تقویت کند. عوارض را اگر به واسطه اتخاذ تصمیماتی نادیده بگیریم، نه تنها بین سنگ آهن‌ها مانند سنگ آهن هماتیت و مگنتیت و عیار پایین و عیار بالا و ناخالصی‌های مختلف تفاوت قائل نمی‌شویم، بلکه تفاوتی بین سنگ آهن دانه بندی و کنسانتره و گندله هم قائل نمی شویم.
وی بیان کرد: حتی تفاوتی بین سنگ آهن، کرومیت، منگنز و سنگ تزئینی هم قائل نشویم و عوارض ۲۵ درصدی برای آنها اختصاص دهیم، این را نشان می دهد کفایت لازم برای کار کارشناسی در رابطه با این تصمیمات از طریق وزارت صمت اتخاذ نشده و یک کار علی الحساب بوده که انجام شده است.
اکبریان اضافه کرد: عوارض در نهایت باید به سود صنعت و فولاد کشور باشد. و ما نباید منافع بلند مدت و میان مدت را فدای منافع کوتاه مدت کنیم.
ایشان تشریح کرد: ممکن است روزی چند واحد فولادی از اینکه در یک ماه گذشته مثلا به فرض سنگ‌آهن و کنستانتره ارزانتری نسبت به ماه جاری می‌توانستند بخرند، خوشحال شوند، ولی باور کنید در آینده ضرر و خسارت این سیستم به چشم همین فولادی‌ها هم خواهد رفت.
اکبریان با تاکید بر اینکه قیمت ها باید واقعی شود، گفت:  ما نه تنها برای عرضه محصول معدنی با واقعی کردن قیمت‌ها موافق هستیم  بلکه در تمام حلقه‌های زنجیره از جمله شمش، آهن سنگین و ... اعتقاد داریم. تمامی آنها  محصول نهایی یک واحد و مواد خام واحد بعدی هستند وما باید در قیمت‌گذاری دقت زیادی داشته باشیم. به طوری که توجیه اقتصادی باید برای واحد تولید کننده این محصول کاملا رعایت شود و قیمت مناسبی برای واحد بعدی که به عنوان ماده خام دریافت می‌کند، در نظر گرفته شود. اگر این مدیریت را نتوانیم به درستی انجام دهیم، در این زنجیره ضعیف می شویم و در نهایت جایی از این حلقه  پاره می شود و به نتایجی که برنامه‌ریزی کرده‌ایم، نخواهیم رسید.