لوله استوانه ای تیوب مانند یا سیلندر تو خالی است که معمولا داری مقطعی گرد است و از آن برای انتقال محصولات ازمکانی به مکانی دیگر یا نگهداری سایر مواد و مایعات استفاده می کنند.

 

لوله

 

 

لوله استوانه ای تیوب مانند یا سیلندر تو خالی است که معمولا داری مقطعی گرد است و از آن برای انتقال محصولات از مکانی به مکانی دیگر یا نگهداری سایر مواد و مایعات استفاده می کنند.

محصولاتی قابل انتقال با لوله هستند که بتوانند جریان پیدا کنند، مثل گازها ، مایعات ، دوغاب ، پودر و توده مواد جامد ریز. لوله ها میتوانند از مواد مختلفی مانند آهن ، فولاد ، پلیمر ، شیشه و ... ساخته شوند.

 

 

فرق لوله و تیوب

 

معمولا دو کلمه ی لوله و تیوب به جای یکدیگر به کار گرفته می شوند؛ اما باید بدانیم که در صنعت و مهندسی این دو واژه هرکدام تعریفی مشخص دارند. تیوب با قطر خارجی و لوله با قطر اسمی اندازه گیری می شود. رده لوله یا اسکجول (SCH) ، ضخامت دیواره لوله را نشان می دهد.

لوله معمولا سخت است و انعطاف پذیری ندارد ، عموما با سایز اسمی (NPS) مشخص می شود که در واقع عدد آن نشان دهنده قطر خارجی لوله (OD) می باشد.

سایز اسمی لوله (NPS) و قطر خارجی آن (OD) همیشه یکسان نیستند.

تیوب ها معمولا با قطر خارجی (OD) و ضخامت دیواره (WT) مشخص می شود. ولی ممکن است برای مشخص کردن سایز آن از قطر داخلی (ID) هم استفاده شود. نکته دیگر در رابطه با این تفاوت ها این است که قطر خارجی اندازه گیری شده و قطر خارجی اعلام شده یا دقیقا یکسان هستند، یا تفاوت عددی آن ها بسیار ناچیز است.

اصولا قیمت تیوب از لوله بیشتر است و علت آن سخت تر بودن فرآیند تولید است. تیوب می تواند هم سخت و هم انعطاف پذیر باشد. تیوب ها عموما در پروژه هایی استفاده می شوند که نیاز به قطر کمتر دارند. گرچه لوله های 10 اینچی رایج هستند، اما به ندرت از تیوب 10 اینچی استفاده می شود. دامنه سایز لوله ها از نیم اینچ تا چند پا می باشد که تفاوت بین ابعاد مختلف لوله نسبت به تیوب کمتر است.

به طور کلی سطوح خارجی و داخلی تیوب ها نسبت به لوله ها نرم تر است. در ادامه می توان به این نکته اشاره کرد که سازه های لوله ای تقریبا همیشه با استفاده از اتصالاتی مانند زانویی ، سه راهی و... به هم متصل می شوند اما تیوب ها شکل داده شده ، خم شده و در پیکربندی های مختلف به کار رفته می شود.

 

 

جنس لوله ها

 

لوله ها از جنس های مختلفی ساخته می شوند که شامل فلز ، آلیاژ ، شیشه ، سرامیک ، فایبرگلاس ، پلاستیک و بتن می باشد. که مهندسین متناسب با نوع پروژه ، جنس لوله را انتخاب می کنند که در این انتخاب باید موارد مهم از جمله سرویس مایع ، طراحی فشار و دما ، هزینه ها و برخی عوامل دیگر را درنظر گرفت .

لوله ها بر اساس جنس شامل دسته های زیر می باشند :

 

لوله استنلس استیل

 

لوله کربن استیل

 

لوله فولادی آلیاژی

 

لوله فولادی گالوانیزه

به علاوه لوله هایی از جنس چدنی ، پلاستیکی ، سیمانی و ... در محدود پروژه ها به کار می روند.

 

 

تولید لوله

 

معمولا لوله ها با دو روش متفاوت تولید می شوند که منجر به تولید دو نوع لوله شامل :

1. لوله مانیسمان (بدون درز)

2. لوله درزدار

 

 

  1. لوله مانیسمان ( بدون درز)

 

این لوله از پرکاربردترین محصولات فولادی است که در صنعت نفت ، گاز و پتروشیمی و همینطور در قطعه سازی قابل استفاده است. لوله مانیسمان هیچ درز یا جوشی ندارد و به همین دلیل دارای مقاومت بالایی در مقابل فشار و تنش های فیزیکی است به گونه ای که به خوبی خود را در هر نوع شرایط آب و هوایی مطابقت می دهد.

لوله مانیسمان فولادی از یک شاخه فولاد گرد و جامد درست می شود که این شاخه فولاد حرارت داده می شود و به نوعی تغییر شکل می دهد که شبیه به یک لوله تو خالی شود. تولید این نوع لوله از سایزهای بزرگتر به کوچکتر است . معمولا سایزهای 1 و 1.2 و 3.4 اینچ به روش سرد است. در کل مراحل تولید لوله های مانیسمان شامل : برش ، پیش گرم ، PIERCING ، عبور از دستگاه الانگاتور ، شلیک سمبه ، پولیش و در نهایت باندل کردن است .

 

سایز و رده لوله مانیسمان

 

استاندارد های ملی و بین المللی برای سایز لوله ها مشخص شده است . دو روش برای مشخص کردن قطر خارجی لوله ها (OD) وجود دارد.

اول روشی است که در آمریکا با نام سایز اسمی لوله (NPS) وجود دارد و براساس اینچ است؛ دوم روشی که در اروپا استفاده می شود که براساس میلی متر و ضخامت اسمی (DN) وجود دارد.

برای نمونه یک لوله مانیسمان 2 اینچ رده 80 ، دیواره ای ضخیم تراز یک لوله مانیسمان 2 اینچ رده 40 دارد چون قطر داخلی لوله رده 40 کمتر است.

 

 

 

 

طول لوله مانیسمان

 

طول لوله با انداز گیری فاصله بین دو سرلوله مشخص می شود. هر واحد طولی مانند متر و پا برای اندازه گیری استفاده می شود  اما متداول ترین اصلاحاتی که برای اندازه گیری طول لوله استفاده می شود عبارتند از :

  • طول تصادفی واحد (SRL) : معمولا 5 الی 7 متر را انداز گیری میکند و لوله های زیر 2 اینچ با طول تصادفی واحد تولید می شوند.
  • طول تصادفی دوبل (DRL) : طول 11 الی 13 متر را اندازه گیری می کند و معمولا لوله های بالای 2 اینچ با طول تصادفی دوبل تولید می شوند.
  • Cut length : این لوله ها مشخصه خاصی ندارند و بسته به نیاز پروژه به طول های مشخصی برش داده می شوند . لوله های cut length گرانترهستند اما در زمان برش لوله و منابع موجود در سایت صرفه جویی می شود . به علاوه از به وجود آمدن ضایعات زیاد لوله جلوگیری می شود در حالی که ضایعات لوله های SRL و DRL زیاد است.

 

 

  1. لوله درزدار (جوشی)

 

این لوله با ورقه فلزی نورد شده تولید می شود و سرتاسر درز موجود در طول این لوله جوشکاری می شود.

در فرآیند تولید لوله درزدار ابتدا با نورد کردن استیل کویل و تبدیل آن به ورقی صاف با ضخامت مورد نظر می رسیم. این ورق موردنظر با عرضی که متناسب با سایز لوله باشد برش داده می شود و سپس درز موجود بر روی لوله در محیطی که از لحاظ شیمیایی خنثی باشد جوش داده می شود. اتصال جوشی یا درز در لوله درزدار ضعیف ترین بخش لوله است که استحکام لوله را به استحکام جوش لوله محدود می کند.

 

 

تفاوت لوله مانیسمان و درزدار

 

  • لوله مانیسمان قادر است فشار کاری بیشتری نسبت به لوله درزدار مشابه به خود از نظر سایز و متریال متحمل شود و این به دلیل نبود درز یا جوش در بدنه لوله است.   
  • مدت زمان لازم برای فرآیند تولید لوله مانیسمان طولانی تر از لوله درزدار است.
  • ضخامت دیواره لوله های درزدار نسبت به ضخامت دیواره لوله های مانیسمان یکنواخت تر است. دسترسی به ورق فولادی که دارای ضخامت یکسان در سرتاسر است و ساخت لوله فلزی با آن ، بسیار آسان تر از ساخت یک لوله صنعتی مانیسمان با ضخامت یکسان از طریق اکستروژن است.
  • لوله مانیسمان می تواند جایگزن لوله درزدار شود، اما به علت وجود درز و جوش در لوله های درزدار امکان دارد همیشه نتوان آن را جایگزین لوله مانیسمان کرد.
  • لوله مانیسمان پس از تولید سخت می شود و نیازی به عملیات حرارتی ندارند اما در اکثر لوله های درزدار پس از تولید نیاز به عملیات حرارتی دارند.
  • قیمت لوله درزدار ارزان تر از لوله فلزی مانیسمان است و در طول  های مختلف موجود است.
  • تست صحت جوش برای لوله های بدون درز اجباری است، اما نیازی به انجام این تست برای لوله فلزی مانیسمان نیست.
  • لوله های مانیسمان دارای درزهای جوش داده شده نیست. یعنی به طور کلی درزهای لوله های جوشی همیشه به عنوان یک ضعف تلقی می شده که این ضغف باعث آسیب پذیر تر شدن لوله نسبت به خرابی و خوردگی می شود. همچنین لوله های درزدار می توانند نسبت به لوله مانیسمان 20% فشار کمتری را تحمل کند.
  • لوله مانیسمان مقاوت زیادی در برابر خوردگی از خود نشان می دهد. چون پتانسیل کمی برای ناخالصی، ترک و نقصان و اختلاف انعطاف پذیری در این لوله وجود دارد. در صورتی که لوله های درزدار پتانسیل این مشکل را دارند.

 

 

انواع انتهای لوله

 

مبحث انتهای لوله بسیار مهم است. انتهای لوله تعیین کننده مقطع لوله می باشد، زیرا اتصال انتهای یک لوله به یک لوله یا اتصال رزوه شده دیگر که دارای قطر بیشتری است و عملا نامناسب و غیر حرفه ای خواهد بود. انتهای لوله در سه نوع است :

 

  • لوله با انتهای صاف Plain Ends (PE)
  • لوله با انتهای رزوه شده Threaded Ends (TE)
  • لوله با انتهای پخ Beveled Ends (BE)

 

 

لوله با انتهای صاف (Plain Ends)

 

در این لوله ها ، برش انتهای لوله با زاویه 90 درجه و عمود بر لوله انجام می شود . انتهای صاف معمولا برای لوله هایی است که قطر کمتری دارند و در ترکیب با فلنج های اسلیپون (Slip on) و اتصالات و فلنج های ساک ولد ( socket weld) مورد استفاده است.

 

 

لوله با انتهای رزوه شده (Threaded Ends)

 

انتهای این لوله ها دارای شیار است و رزوه شده می باشد. این انتها برای لوله با سایز 3 اینچ یا کوچکتر استفاده می شود. رزوه لوله ها و اتصالات یا به صورت نرینگی است و یا به صورت مادگی است. رزوه های نرینه بر روی سطح خارجی لوله یا اتصال و رزوه های مادگی بر روی سطح داخلی لوله ایجاد می شوند.

بعد از رزوه شدن لوله ها و اتصالات به یکدیگر ، قطعات کاملا در کنلر هم قرار می گیرند. طول قسمتی که رزوه های دو لوله با اتصال با هم درگیر شده اند را thread engagement  می گویند. لوله ها و اتصالات رزوه شده را بدون جوش یا هرنوع اتصال دیگری به راحتی به هم متصل کرد.

 

 

لوله با انتهای پخ (Beveled Ends)

 

انتهای این لوله ها با زاویه ای خاص تراش داده می شود. زاویه ی استاندارد برای پخ انتهای لوله 37.5 درجه می باشد ، اما لوله هایی با زوایای غیر استاندارد هم تولید می شوند. برش انتهای لوله به صورت عمود بر مقطع لوله نیست. همچنین انتهای پخ برای تمامی اتصالات و فلنج های بات ولد با قطرهای مختلف انجام می شود که میتوان این اتصالات و فلنج ها را مستقیما به یکدیگریا به لوله متصل کرد.

 

نوشتن دیدگاه